De mens achter de klacht
Wat vind je (terug) als je jezelf langzaam kwijt raakt?
Een holistische visie op dementie.
“De-men-tie (Latijns: mens = geest; de = wegnemen, doen ophouden van een bepaalde werking) is een toestandsbeeld, gekenmerkt door een globaal verlies van cognitieve functies bij een helder bewustzijn, waardoor men niet meer in staat is de normale dagelijkse bezigheden uit te oefenen. Dementie is geen ziekte op zichzelf, maar een syndroom. Dit wil zeggen dat het gaat om een aantal met elkaar samenhangende verschijnselen die zich tegelijk voordoen.”
Mijn oma werd op 10 oktober 2019 gediagnosticeerd met het bovenstaande ‘ziektebeeld’, dementie. Ik wist er toen nog niet zoveel van, behalve dat je dan “steeds meer vergeet”. Inmiddels zie ik op hoeveel andere gebieden van je leven dit ziektebeeld invloed kan hebben, hoe dit ziektebeeld bij een ieder anders uitpakt en bovenal de grote impact op het leven.
Ik heb mijn oma verdriet zien hebben, om redenen die ze niet kon benoemen. Ik heb gezien dat ze gefrustreerd raakte op zichzelf, omdat het niet allemaal meer lukte. Ik heb gezien dat ze onzeker werd en bang. Mijn oma stelde vragen als “heb ik soms iets verkeerd gedaan?” en voelde zich eenzaam ook al kwam er elke dag iemand langs. Ik zag de paniek in haar ogen wanneer ze het antwoord op sommige vragen niet meer wist. Mijn oma wist alles goed te verbloemen, maar belde soms ook om te vragen waar ze de telefoon had gelaten. Verhalen over vroeger kwamen naar boven, maar de gebeurtenissen van de dag verdwenen na de beleving van het moment meteen. Soms was er een lach en soms was er schaamte. Onbewust steeds een stukje afscheid nemen van iets wat niet meer terug gaat komen.
Dementie is een diagnose waarbij er geen remedie komt. Accepteren, afwachten en aanpassen luidt het advies. Ik heb bij mijn oma echter ook gezien dat dementie komt met allerlei andere klachten, zoals onrust, angst, depressie, verwardheid, teruggetrokkenheid, vermoeidheid, etc. En bij deze bijkomende klachten is mijns inziens wél verlichting te bieden. Het gaat namelijk niet altijd om genezing; soms zijn acceptatie en het aanvaarden van inderdaad het antwoord, maar het leven kan nog wel aangenaam gemaakt worden. En dat is in mijn ogen altijd de moeite waard.
Met deze inzichten ben ik mijzelf gaan verdiepen in zorg bij palliatieve situaties, situaties waarbij geen remedie komt, in eerste instantie met name in dementie. Mijn bevindingen hierover vind je hier terug.
Vanuit deze beweegreden en onderstaande bevindingen heb ik contact opgenomen met verschillende zorginstellingen. Daar geef ik nu sinds een aantal maanden reiki- en klankbehandelingen aan dementerende ouderen. Het is vaak een uitdaging gebleken om in contact te komen met deze cliënten, maar ik heb gemerkt dat met reiki en/of klank een brug te slaan is, waarbij er geen woorden nodig zijn. Ik heb de rust zien terugkeren bij mensen, aanwezigheid gezien, contact en verbinding gekregen. Mensen krijgen de gelegenheid terug te keren naar het hier en nu en daar ontvangen te worden, zonder dat er iets van hen gevraagd wordt. Een ontmoeting zonder voorwaarden. Mijn conclusie is dan ook dat dit soort behandelingen een waardevolle aanvulling zijn op de reguliere zorg.
Hier heb ik het vooral over het syndroom “dementie”, maar dit is te vertalen naar een allerlei aan palliatieve situaties. Reiki wordt namelijk in verband gebracht met een verbeterde kwaliteit van leven in palliatieve situaties. Hierbij kunnen symptomen zoals pijn, spierspanning, angst, onrust, depressie, slapeloosheid, stress en vermoeidheid verlicht worden.
Ook kan reiki in de laatste dagen van iemands leven bijdragen aan een vreedzaam en kalm overlijden. Het geven van reiki aan betreffende cliënten kan zorgen voor o.a. verlichting van pijn, angst, kortademigheid (dyspnoe) en oedeem. Hierdoor kan de kwaliteit van de resterende dagen van deze cliënten verbeterd worden.
Verdient niet iedereen de tijd en aandacht om te zien en ontdekken hoe het net ietsje beter kan gaan in een uitzichtloze situatie? En zijn deze verbeteringen op zo’n momenten dan niet levensveranderend en bepalend?
Denk jij dat dit iets kan betekenen voor jezelf of iemand in jouw omgeving dan kun je me altijd een berichtje sturen voor vragen of het inplannen van een afspraak.
Holistische geneeswijzen
Wat is holistisch?
De letterlijke betekenis van het woord ‘holistisch’ is te herleiden uit het Grieks. Het Griekse woord ‘holos’ staat voor ‘geheel’. Dit is eigenlijk al een mooie omschrijving van ‘holistisch’. Holistische geneeswijzen kijken namelijk naar de mens als geheel. Volgens de holistische visie bestaat een mens uit verschillende niveaus, namelijk fysiek, emotioneel, mentaal, energetisch en spiritueel. Deze niveaus zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en beïnvloeden elkaar wederzijds. Deze niveaus vormen het systeem van eenheid van jou als mens.
Een klacht/symptoom/ziekte komt vaak tot uiting op een bepaald niveau, maar heeft daarbij ook invloed op de andere niveaus. Ook kan volgens de holistische visie een klacht op bijvoorbeeld fysiek niveau, ontstaan door verstoringen op bijvoorbeeld mentaal niveau (denk bijvoorbeeld aan het ervaren van stress of druk en last van je schouders krijgen). De oplossing van de klacht/ziekte/symptoom ligt dan dus ook niet altijd op hetzelfde niveau als waar deze tot uiting komt. Wanneer een klacht zich openbaart als een fysieke klacht, wordt er dus ook gekeken naar de andere niveaus. Er wordt dan niet alleen aan symptoombestrijding gedaan, maar er wordt gekeken naar de oorzaak en oorsprong van de klacht.
Holisme gaat dus uit van het idee dat een systeem niet kan worden verklaard door naar losse onderdelen te kijken. In een systeem staat alles met elkaar in verbinding. Wanneer je praat over heling, gaat het holisme ervan uit dat je iets niet kunt helen zonder naar alle niveaus te kijken. Een holistische visie gaat uit van het principe dat alles met elkaar is verbonden.
De mens achter de klacht
Holistische geneeswijzen kijken dus naar de mens als geheel. Je bent je eigen systeem, maar daarbij ook onderdeel van een systeem (je familie, je werk, de maatschappij).
Een holistisch energetisch therapeut ziet de verbanden en samenhang van de verschillende klachten. De therapeut kan door middel van reading en healing de blokkades in het lichaam vinden en proberen deze op te heffen. De klachten kunnen hierdoor afnemen of zelfs verdwijnen.
Deze visie komt uit ‘de sleutel tot zelfbevrijding’ van Christiane Beerlandt en uit de dementie- special van Spiegelbeeld (zie: https://www.spiegelbeeld.nl/images/pdf/dementiespecial.pdf)
Holistische visie op dementie
“Wat als de aftakeling van het lichaam en het verdwijnen van de geest voor de ziel een functie heeft? Wat als al die actueel geworden herinneringen van vroeger een vorm van verwerking van het bijna voorbije leven zijn? Wat als voorbij de boosheid en het verdriet kan worden gekeken? Wat als naasten iets moois of waardevols in dit verwerkingsproces kunnen zien?
Elke ziekte is een uiting van de ziel waarmee de ziel de persoonlijkheid een uitweg of boodschap biedt. In het geval van dementie constateert de omgeving een soort van zich terugtrekken uit de huidige realiteit. Gedurende het proces van dementie worden trauma’s en angsten aangekeken en verwerkt. Alle onuitgesproken emoties kunnen alsnog worden geuit. Het is een reinigingsproces van de ziel, waarbij de ziel de regie neemt. Het is een manier voor het zelf om ruimte op te eisen zodat een innerlijk onderwerp eindelijk een stem krijgt, zonder weerstand te ontmoeten.
Wie bekend is met de lagen van een stervensproces begrijpt beter wat dementie is. Het ruimt oude lasten op zodat in vrede afgerond kan worden (sterven). Het is een terugtrekken van het “lagere” ego-lichaamsbewustzijn.
Van dementerenden zegt men vaak dat ze weer kinds worden. Eén van de mooiste eigenschappen van een kind is dat ze volledig in het nu leven, zonder ook maar iets in vraag te stellen. De wereld draait rond het kind; alles is er voor hem/haar. Bij een dementerende zien we dat ook. Hij/zij wordt meer ik-gericht en het centrum van zijn/haar leven. De klemtoon komt weer op de eigen innerlijke beleving te liggen. De ratio en het organiseren van zaakjes geraakt op de achtergrond, evenals “normale” communicatie. Er wordt weer ruimte gemaakt voor de essentie van beleving, namelijk het voelen en de symboliek van alles.
Aan de andere kant ziet men vaak ook de verwerking van het aardse leven. Net als bij stervenden die spreken over het verleden alsof het ’t heden is, gebeurt dat bij mensen met dementie óók. Ineens praten zij erover dat zij een feestje geven en dat moeder en vader er ook zijn, terwijl het familielid weet dat deze allang zijn overleden. De mens met dementie is op zo’n moment aan het verwerken. Ziet beelden van het leven. Zo kunnen er ineens oude emoties uit het verleden zeer levend worden.”
Mijn visie
Wanneer je een visie bekijkt, is dit vaak de visie bekeken vanuit ėėn persoon en zijn of haar ervaringen. We praten dan vaak over een veralgemeniseerde visie. Ik sluit me bij de holistische visie uit de bovenstaande bronnen aan, maar ik geef hierbij wel de kanttekening dat elk persoon uniek is en dat er voor elk persoon een aangepaste visie gegeven zou kunnen worden. We kunnen niet ėėn visie nemen en deze op elk persoon toepassen. Dementie is een complex ziektebeeld en er zullen verschillende oorzaken/redenen aan te wijzen zijn per persoon. Ieder persoon leeft zijn/haar leven op zijn/haar eigen manier en er is dus ook per persoon andere thematiek die omhoog zal komen bij dit ziektebeeld. Dit uit zich ook in het verschillende verloop van het ziektebeeld ‘dementie’ per persoon.
Het is mijns inziens altijd goed om in te zien dat je met verschillende personen te maken hebt onder de noemer van een bepaald ziektebeeld. In plaats van naar een groep personen te kijken onder de noemer van een bepaald ziektebeeld zonder het individu te onderscheiden. We leven in een gehaaste maatschappij waarbij er niet altijd tijd is voor persoonlijke aandacht. Het is mijn missie deze wel te bieden, want er is geen groter cadeau dan je gehoord, gezien en geliefd te voelen. Hier heeft iedereen recht op, in elke fase van je leven.
Behandelwijzen die goed aansluiten bij betreffende ziektebeelden
(Denk aan: verschillende vormen van dementie en klachten zoals onrust, angst, agressie, depressie, verwardheid, teruggetrokkenheid, vermoeidheid e.d.)
- Reiki
- Klanktherapie
- Aromatherapie
Wat is reiki?
Reiki komt uit Japan en bestaat uit de twee Japanse woorden ‘Rei’ en ‘Ki’. ‘Rei’ betekent universele en ‘ki’ staat voor levensenergie. Deze universele levensenergie is overal om ons heen en in alles wat leeft. Alles heeft energie nodig om te kunnen bestaan.
Tijdens een reiki behandeling wordt er levensenergie doorgegeven door middel van handoplegging. Reiki heeft een holistische werking, dit wil dus zeggen dat het doorwerkt op fysiek, mentaal, emotioneel, energetisch en spiritueel niveau. Reiki gaat direct naar de oorzaak van de klacht. De energie stroomt daar waar het nodig is. Reiki ondersteunt en versnelt het zelfhelend vermogen van het lichaam. Door een reiki behandeling komt er extra energie in het lichaam en het lichaam kan die extra energie gebruiken om te herstellen. De reiki energie werkt nog lang door na de behandeling. De energie vitaliseert, reinigt en harmoniseert lichaam en geest. Het brengt de energiehuishouding in evenwicht. Het heft blokkades op en bevordert ontspanning.
Effect reiki m.b.t. ziektebeelden en klachten:
Reiki wordt in verband gebracht met een verbeterde kwaliteit van leven in palliatieve situaties. Hierbij kunnen symptomen zoals pijn, spierspanning, angst, onrust, depressie, slapeloosheid, stress en vermoeidheid verlicht worden.
Reiki is een zachte en liefdevolle energie die met de juiste aandacht aan een persoon wordt doorgegeven. Dit zorgt ook voor een moment van persoonlijke aandacht en een gevoel van thuiskomen.
Verder wil ik de mogelijkheid tot reiki op afstand benoemen. Dit houdt in dat er een behandeling aan een cliënt wordt gegeven waarbij er geen fysiek contact is. Dit kan een goede mogelijkheid zijn bij bijvoorbeeld cliënten die agressief gedrag vertonen. Voor deze cliënten kan fysiek contact niet gewenst zijn. Een behandeling op afstand zorgt ervoor dat deze cliënten wel reiki kunnen ontvangen en dat ook zij de positieve gevolgen mogen ervaren. Na verloop van tijd kan er dan ook ruimte ontstaan in het (veranderde) gedrag van de cliënt om wel fysiek te behandelen.
Reiki in de laatste dagen van iemands leven kan bijdragen aan een vreedzaam en kalm overlijden. Het geven van reiki aan betreffende cliënten kan zorgen voor o.a. verlichting van pijn, angst, kortademigheid (dyspnoe) en oedeem. Hierdoor kan de kwaliteit van de resterende dagen van deze cliënten verbeterd worden.
Wat is klanktherapie?
Klankschalen worden steeds vaker gebruikt om spanningen en blokkades efficiënt te behandelen. De frequenties hebben invloed op de hersenen die door de vibraties en boventonen alfagolven gaan produceren, wat ontspanning tot gevolg heeft. Het is een methode die steeds meer toepassing vindt op medisch, therapeutisch en pedagogisch gebied. Klank doordringt ons hele systeem tot op celniveau. Klanktherapie zorgt voor een betere balans en een betere samenwerking tussen beide hersenhelften. Deze factoren versterken elkaar en hebben daarom zo’n buitengewoon helende werking.
Een koshi is een windgong of chime die een zachte, melodieuze klank geeft bij beweging. De klank van deze windgong geeft rust en ontspanning door de bijna sprookjesachtige tonen. Het inzetten van een koshi tijdens een energetische behandeling kan enorm verlichtend, ontspannend en helend werken. De koshi wordt vaak als hulpmiddel ingezet als afsluiting van een sessie. Terwijl een klankschaal vaak loslaten door trilling als doel heeft, heeft een koshi als doel om te ontspannen en daardoor te helen.
Effect klanktherapie m.b.t. ziektebeelden en klachten
Behandelingen met klank kunnen erg helend werken voor mensen met dementie. Trilling en beweging zijn namelijk vertrouwde ervaringen. Ook kun je trilling en klank eenvoudig beleven, los van cognitieve inzichten. Door de zachte klanken en vibraties ontstaat er een gevoel van vertrouwen, geborgenheid, zekerheid, ontspanning en welbevinden. De mogelijke onrust bij mensen met dementie heeft kans te verdwijnen en er ontstaat ruimte voor positieve emoties en ontspanning. De onrust, zowel in het hoofd als in het lichaam maakt dus ruimte voor innerlijke rust. Dit bevordert het gevoel van eigenwaarde en heeft een positief effect op het welbevinden en gemoedstoestand van mensen met dementie.
Verder kunnen de klanken een opening vormen tot contact. Vooral voor mensen met vergevorderde dementie kan klank belevingsgerichte benadering voor contact met zichzelf en omgeving zorgen. De klank is een nieuwe ervaring, een ervaring die geen eisen stelt. Dit bevordert een positief zelfbeeld. Klanktherapie doet geen beroep op cognitieve vermogens en speelt altijd af in het hier en nu.
Klank raakt mensen met dementie dus holistisch aan door:
– De stimulatie van zintuiglijke waarneming
– Ontspanning (lichaamsbesef en contact)
– Bevorderen van een positief zelfbeeld
– Beweging brengen in het lichaam
– Verbinding: contact maken met het zelf en anderen
– Herinnering oproepen en tot verbeelding spreken
– Zorgen voor verwondering en in andere sferen brengen
Wat is aromatherapie?
Aromatherapie is een therapie die gebruik maakt van geuren. Het is een aanvullende vorm van zorg die niet gericht is op het genezen, maar vooral op het verminderen van spanningen, het wegnemen van angst en onrust, het verzachten van pijn en het verbeteren van de stemming.
Aromatherapie kan ingezet worden als ondersteunend component van een behandeling. Aromatherapie is wederom een behandelwijze die gebruik maakt van de zintuigen van een cliënt.
Gewenste/verwachte resultaat:
Mijn hypothese is dat wanneer cliënten als aanvulling op de reguliere zorg met een holistische benadering behandeld worden dit kan zorgen voor een verbeterde en rustige sfeer op een afdeling. Het doel is om de kwaliteit van leven van de cliënten te verbeteren door verscheidene klachten te verlichten. Hierin zal er aandacht zijn voor elk persoon afzonderlijk, dit zorgt ervoor dat elke behandeling op maat gemaakt is, uniek en aansluitend bij de wensen en voorkeuren van de cliënt.